Ouderbetrokkenheid 3.0 in de praktijk: de ervaringen van een schoolleider

Elleke van den Burg- Poortvliet - 10 januari 2019

Op een banier in de aula van de Prinses Julianaschool staat ‘Samen maken we de school’. Volgens schoolleider Martin Kooijmans is dat precies waar Ouderbetrokkenheid 3.0 om draait: “We voelen ons in deze school verantwoordelijk voor elkaar. De gelijkwaardigheid tussen school, ouders en kinderen staat voorop.” 

Tien criteria

Ouderbetrokkenheid 3.0 is een concept dat scholen en ouders helpt om effectief samen te werken. Een school mag zich Ouderbetrokkenheid 3.0-school noemen als ze voldoet aan tien criteria waarin de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het kind de rode draad is. De Prinses Julianaschool voldoet aan deze criteria en dat komt onder andere tot uiting in een aantal gemeenschappelijke activiteiten. Zo kent de school een ouder- en een kindpanel, die inbreng hebben in het schoolbeleid. Aan het begin van elk schooljaar worden startgesprekken tussen leerkracht, kind en ouders gevoerd. Nieuwe ouders kunnen kiezen voor een buddy: een ouder die al langer op school rondloopt en de nieuwe ouder wegwijs maakt. Verantwoordelijkheden worden gedeeld, bijvoorbeeld voor het plein, de vijver, de schoonmaak van het koffiezetapparaat of het opruimen na een feest. En kinderen mogen, via het kindpanel, zelfs elk jaar aangeven waaraan zij een budget van duizend euro willen spenderen. 

Zorgvuldige communicatie

Al zo lang Kooijmans zich kan herinneren, is een cultuur van samenwerking aanwezig: “We zoeken altijd naar de dialoog met ouders. En we benadrukken steeds: we hebben jullie zó hard nodig. Als ouders ons een tip geven, proberen we daar iets mee te doen. En als een ouder ’s morgens zegt ‘Mijn kind voelt zich niet zo goed’ en daarbij vertelt over de moeilijke thuissituatie, zeggen we ‘Wat fijn dat je dit ons vertelt, want dan kunnen we er rekening mee houden.’ We nemen ouders serieus en willen dat ze een lage drempel ervaren om naar ons toe te komen. In het ouderpanel checken we of dat zo is.”

Goede communicatie is essentieel en daarom heeft de school gekozen voor het communicatiemodel NLP (neurolinguïstisch programmeren), wat onder andere inhoudt dat er zonder oordeel en waardenvrij wordt gecommuniceerd. Ook de schriftelijke communicatie komt zorgvuldig tot stand. Kooijmans: “Voordat een nieuwsbrief de deur uitgaat, wordt deze voorgelegd aan een nieuwe ouder in groep 1: is dit duidelijk genoeg?” 

Keurmerk: kers op de taart

Toen Kooijmans vijf jaar geleden met een vader het Nationaal Congres School & Ouders van CPS bezocht, was het deze vader die hem stimuleerde voor het keurmerk Ouderbetrokkenheid 3.0 te gaan. “We gingen erheen om nog meer te leren en antwoord te krijgen op de vragen: Doen we de goede dingen? En doen we de dingen goed? We hoorden over het keurmerk, en die vader zei: dat is de kers op de taart!”

Toen Kooijmans toestemming had van zijn bestuur, en zijn aanvraag voor de keuring had ingediend, kwamen de ‘keurmeesters’ van CPS langs. “We bleken, zonder cursussen of ouderavonden, aan alle criteria te voldoen.” Vier jaar daarna volgde de herkeuring eveneens uitgevoerd door CPS, en ook daar kwam de Prinses Julianaschool succesvol doorheen. “Het zit gewoon in ons DNA”, lacht Kooijmans. De schoolleider hecht belang aan het keurmerk: “Het is waardevol en leerzaam dat iemand van buiten de school, een onafhankelijk persoon, kijkt naar wat we doen. Het is vervolgens prettig om de bevestiging te krijgen dat we de goede dingen goed doen. Want er zit ook een wetenschappelijke kant aan. De tien criteria van Ouderbetrokkenheid 3.0 zijn op basis van onderzoek vastgesteld. Als het onderwijs aan deze criteria voldoet, is de kans op goede resultaten groot, en dan gaat het niet alleen om de cognitieve kant.” 

Blijven leren

Volgens Kooijmans is het niet moeilijk om Ouderbetrokkenheid 3.0 handen en voeten te geven. “Het gaat vanzelf. Ook nieuwe leerkrachten nemen het gemakkelijk over”, zegt hij. Natuurlijk blijft het team leren: onlangs nog was er een studiedag, waarin onder andere gespreksvaardigheden werden geoefend en een actrice de rol van moeder op zich nam tijdens een van de rollenspellen. Steeds weer zijn er eyeopeners en worden verbeterpunten gevonden.

Kooijmans realiseert zich ook dat hij een voorbeeldfunctie heeft en altijd in gesprek moet blijven met zijn team om te kunnen monitoren: “Als er ouder-kindgesprekken hebben plaatsgevonden, dan vraag ik hoe het is gegaan. En praat ik met leerkrachten door over vragen als: Wat was sterk? Wat was het effect van je houding? Heb je een idee over met welk gevoel het kind en de ouder naar huis zijn gegaan?” 

Bovengemiddelde leerprestaties

Volgens Kooijmans levert Ouderbetrokkenheid 3.0 veel op. “Een anti-pestprogramma is bij ons niet nodig. Elke dag zorgen we voor elkaar, dat is ons uitgangspunt. Er is veel saamhorigheid, kinderen voelen zich gezien en veilig. Dat wil niet zeggen dat er bij ons niet gepest wordt, maar het is ons gezamenlijke probleem en we lossen het zo snel mogelijk samen op. Dat zorgt er ook voor dat kinderen beter kunnen leren. We scoren bovengemiddeld met onze leerprestaties.”

Volgens de schooldirecteur is een Ouderbetrokkenheid 3.0-school écht anders dan andere scholen: “Soms vertellen collega-schoolleiders dat ze aan ouderbetrokkenheid doen. Maar als ik dan doorvraag, blijkt dat vaak van een heel andere orde te zijn. De gelijkwaardigheid in de relatie is het meest essentiële; dat iedereen sámen voor het kind gaat. Dat is bij ons heel gewoon. Vaak ook staat op websites van scholen iets over de rol van ouders. Als ik dan vraag hoe vaak ouderbetrokkenheid op de agenda van een studiedag staat, blijft het stil ...”

Tip tweedaagse training bij CPS Academie:
Omgaan met ouders - ouderbetrokkenheid voor schoolleiders

Tekst: Elleke van den Burg-Poortvliet