Roel Vos en Meike Berben behandelen in dit webinar het waarom, wat en hoe van het formatief handelen in de lespraktijk. Ben je docent in het vo, mbo of bovenbouw po?  Dan is dit webinar interessant voor jou. Zowel docenten met als zonder ervaring met formatief handelen zullen worden geïnspireerd.

Meer informatie en inschrijven

Doel, toets en gevolg

Formatief handelen is een cyclisch proces dat bestaat uit drie onderdelen. Zie ook de afbeelding hieronder. Eerst stel je vast wat het doel is van de les. Daarna maak je met een toets zichtbaar wat al geleerd is. Op basis daarvan neem je een beslissing over het gevolg: wat is er nog te leren? Deze stappen blijf je herhalen en kun je zetten als docent, maar ook als leerling. Door het lesprogramma op deze manier te koppelen aan het leerdoel en aan wat al geleerd is, neem je betere beslissingen over het leerproces en verbeteren de leerprestaties.

Feedback

Met formatief handelen stuur je het leerproces, met feedback neem je leerlingen daarin mee. Deze feedback is pas effectief als leerlingen de informatie begrijpen en gebruiken om te leren. Binnen de formatieve cyclus geef je met drie specifieke vormen van feedback informatie over het leerproces van de leerling:

1.  Doel – waar werkt de leerling naar toe? (feed up)
2. Toets – waar staat de leerling nu? (feed back)
3. Gevolg – wat heeft de leerling nog te doen? (feed forward) 

Verschillende soorten toetsen

Met formatief handelen maak je niet alleen zichtbaar wat leerlingen geleerd hebben, maar vooral wat zij nog moeten leren. Je toetst dus om te leren. Door korte en informele toetsmomenten te organiseren, kun je de formatieve cyclus in een les meerdere keren doorlopen. Dit kan met of zonder ICT, bijvoorbeeld door een opdracht, reflectie, klassikaal vraaggesprek of digitale quiz. Wat je met de resultaten van zo’n toets doet, bepaalt of je formatief handelt.

Differentiatie, motivatie en zelfregulatie

Lessen kun je effectiever organiseren als jij en je leerlingen weten wat het leerdoel is, waar iedereen staat en wat er nog moet gebeuren. Door formatief handelen worden verschillen tussen leerlingen duidelijker en daarmee krijg je aanknopingspunten voor het differentiëren in je lessen. Als je leerlingen zelf laat meedenken over de doelen, waar ze staan en wat ze nog te leren hebben, zal dit bovendien hun motivatie en zelfregulerende vaardigheden vergroten. 

Aan de slag met formatief handelen

Trainingen op school of in onze academie
Wil je leren om formatief handelen toe te passen in jouw lessen en leerlingen hier actief bij te betrekken?
Tijdens onze trainingen in Amersfoort of bij jou op school leer je de technieken en vaardigheden.
Een actueel overzicht vind je op deze pagina.

Literatuur
Formatief handelen in de les - Toetsen van het leren, om te leren
Auteurs: Roel Vos & Meike Berben
1e druk, september 2023
€ 33,95

In dit praktische boek worden bij de drie onderdelen van de formatieve cyclus – doel, toets en gevolg – voorbeelden, stappenplannen en werkvormen beschreven om formatief handelen toe te passen in de les. Ook bespreken de auteurs in Formatief handelen in de les voorwaarden en technieken die formatief handelen kunnen ondersteunen en is er aandacht voor het gebruik van ICT-middelen. Meer informatie en bestellen

Inspiratie
Of laat je inspireren door het artikel in Prima Onderwijs (juni 2023). Hierin interviewt onderwijsadviseur Meike Berben twee docenten over het op een creatieve manier inzetten van formatief handelen.

Meike Berben is in september 2020 zelf ook geïnterviewd door Prima Onderwijs. Zij vertelt bijvoorbeeld hoe formatief handelen bijdraagt aan het inzicht krijgen in de leerbehoeftes van de leerlingen, maar geeft ook voorbeelden hoe je klein kan starten met formatief handelen. Lees hier het  hele artikel.