‘Eindelijk lessen waar ik voor de rest van mijn leven iets aan heb.’
Marjan Schutmaat en Erik Kastenberg zijn allebei mentor in de bovenbouw van het Carmel College Salland in Raalte. Marjan geeft daarnaast wiskunde en Erik scheikunde. Zelfregie, zelfregulering en eigenaarschap zijn onderwerpen die vaak aan de orde komen in hun gesprekken. ‘Maar hoe leren leerlingen die vaardigheden eigenlijk?’, vroegen zij zich af. Vanuit die vraag volgden zij de driedaagse training Werken met de 7 gewoonten in het mentoraat. Een training waar niet alleen zij zelf, maar ook hun collega’s en leerlingen inmiddels veel aan hebben.
Dat Erik en Marjan enthousiast waren over de 7 gewoonten, was CPS-adviseur en -trainer Guido van den Brink al opgevallen tijdens de training. Dat werd hem nog duidelijker toen hij op LinkedIn een bericht zag. Daarin schreef Erik dat zij op hun school zelf een workshop verzorgd hebben over de eerste drie gewoonten van The 7 Habits of Highly Effective People van Stephen Covey. Dat deden ze tijdens de leiderschapsdag voor collega’s van alle scholen van Stichting Carmel College. Dit LinkedIn-bericht vormde een mooie aanleiding om hun te vragen wat ze in de training geleerd hebben en wat ze daar in de praktijk nog meer mee doen.
Doorleven, voorleven, doorgeven
Marjan en Erik kenden de 7 gewoonten van Covey al van het kleine boekje daarover dat docenten een paar jaar geleden op hun school kregen. ‘Het boekje is wel toegankelijk’, vertelt Erik, ‘maar zonder uitleg haal je er toch niet alles uit.’ Tijdens de training merkten ze dat ze het gedachtengoed echt doorleefden waardoor ze het nu kunnen voorleven en doorgeven. ‘Vooral ook door de vele oefeningen’, beweert Marjan. ‘Het stimuleerde mij om na te denken over wat echt belangrijk is. Bijvoorbeeld naar aanleiding van de schijnbaar eenvoudige vraag: wat wil je bereiken in je rol als mentor?’
7 gewoonten thuis of in het gezin
Marjan vertelt enthousiast dat de training haar meteen al veel bracht in haar eigen gezinsleven. ‘Toen mijn zoon in de brugklas zat, heb ik met hem gesproken over de cirkel van invloed: waar heb je invloed op en waar niet? Als hij last had van een bepaalde situatie, wees ik hem op die cirkel van invloed en dan merkte ik dat hij dat vaak snel kon toepassen. En nog steeds hebben we het af en toe over die cirkel van invloed.’
Ik kies i.p.v. ik moet
Erik denkt en zegt nu heel vaak ‘Ik kies’ in plaats van ‘ik moet’. Dat doet hij vanuit Gewoonte 2: ‘Wees proactief’. ‘Dat zorgt voor een hele andere mindset’, stelt hij. ‘Dat je zelf voor iets kiest in plaats van dat je het van anderen moet.’ Bij leerlingen past hij dit principe ook toe: ‘Ik geef ze veel vaker een keuze, in plaats van ze te vertellen wat ze moeten doen. Dus: kies je ervoor om je telefoon nu weg te stoppen of geef je hem aan mij?’
Geplande lessen over de 7 gewoonten
Erik heeft na de training vorig jaar drie lessen over de 7 gewoonten gegeven tijdens zijn mentoruren. ‘Tijdens de uitleg zelf, merk je niet altijd dat het aankomt. Maar als je er later op teruggrijpt bij een concrete situatie, zie je het kwartje vallen. Dan merk je ineens dat ze, mokkend over bijvoorbeeld het rooster van de toetsweek, doorhebben dat dat iets is dat grotendeels buiten hun cirkel van invloed ligt. Dat ze het beter kunnen accepteren en hun energie in andere dingen kunnen steken.’
Marjan: ‘Dit jaar gaan we in alle mentorgroepen van 5 vwo lesgeven over de 7 gewoonten. De mentoren zijn allemaal enthousiast geworden, mede door de workshop die we hebben gegeven. We hebben in deze lessen per persoon vijftien leerlingen. Daardoor verwachten we ook het gesprek te kunnen voeren en niet alleen maar les te geven.
Spontane les over 7 gewoonten
Zo veel als hij kan, lijkt Erik zijn kennis over de 7 gewoonten te delen. ‘Laatst moest ik invallen voor een collega. Er was geen programma, ik moest een klas opvangen. Na een kwartier waren de leerlingen nog niet nuttig aan het werk en besloot ik les te gaan geven over belangrijke zaken van het leven aan de hand van de 7 gewoonten. Mijn boodschap was vervolgens: de rest van deze lestijd ga je in kwadrant twee zitten: de belangrijke en niet dringende zaken. De meeste leerlingen gingen aan het werk en bleken het achteraf ook fijn te vinden om nuttig bezig te zijn geweest.’
Ook Marjan heeft min of meer spontaan lesgegeven over de 7 gewoonten. Vanwege afwezigheid van een collega, gebruikte zij die vrijgekomen uren voor lessen hierover. ‘De groep, 41 leerlingen, was eigenlijk te groot, maar toch denk ik dat het bij alle leerlingen wel iets gedaan heeft, dat er wel zaadjes geplant zijn. Overduidelijk bij in ieder geval één leerling.’ Die zei volgens Marjan: ‘Eindelijk een keer lessen waar ik voor de rest van mijn leven iets aan heb.’
Minder machteloos, minder klagen
Erik en Marjan gaven niet alleen een workshop tijdens de leiderschapsdag. Ook voor een workshop tijdens de studiedag over burgerschap waren ze te porren. Dit keer vertelden ze een groep van leraren en leidinggevenden van de eigen school over de eerste drie gewoonten van Covey. Erik vertelt dat het hoofd van de facilitair medewerkers bij die workshop was en dat die nu ook graag een workshop wil voor ondersteunend personeel. ‘Diegene verwacht dat bijvoorbeeld inzicht in de cirkel van invloed ervoor kan zorgen dat mensen zich minder machteloos voelen en daardoor minder klagen.’
Leader in Me: Covey in het po
Wat Erik verrassend vond, is dat hij tijdens zijn lessen over de 7 gewoonten een leerling hoorde zeggen: ‘Hé, dat ken ik, dat heb ik op de basisschool gehad.’ Daar had Erik eerder nog nooit iets over gehoord, maar kinderen van zogenaamde Leader in Me-scholen zijn met de 7 gewoonten van Covey grootgebracht. ‘Bij hen is het een kwestie van de kennis en vaardigheden opfrissen’, meent Erik.
Toekomst met de 7 gewoonten
Marjan: ‘Toepassing van de 7 gewoonten blijkt aanstekelijk. Collega’s horen dat het werkt, proberen het uit en ervaren het dan zelf ook.’ Een mogelijke vervolgactie is volgens Marjan en Erik om de mentoren in de onderbouw een workshop aan te bieden. ‘Zij zouden dan bijvoorbeeld in een mentorles over de 7 gewoonten kunnen vertellen’, zeggen ze eensgezind. En Marjan besluit enthousiast: ‘In onze workshops en lessen hebben we tot nu toe alleen de eerste drie gewoonten behandeld. Dus we kunnen nog verder met gewoonte vier tot en met zeven.’
Meer weten?
Wil je meer weten over werken met de 7 gewoonten in je (mentor)les? Kijk dan bij de training Werken met de 7 gewoonten in het mentoraat of bij andere trainingen over de 7 gewoonten in de CPS-Academie. Meer informatie over de 7 gewoonten vind je ook op onze website. Of neem contact op met mij. Mijn gegevens vind je hieronder.
