Blog

Betekent formatief handelen dat je meer moet toetsen? Moet je aan al je lessen toetsmomenten toevoegen? Hoe kun je formatief handelen in het mbo, waar de beroepspraktijk centraal staat?

De kranten staan er vol mee: Nederlandse leerlingen scoren opvallend laag op leesbegrip en leesmotivatie in vergelijking met leerlingen uit andere landen.

PIRLS brengt elke 5 jaar de vaardigheid in begrijpend lezen in kaart van leerlingen uit groep 6. Bij de meting van 2016 waren de leesvaardigheidsscores van Nederlandse leerlingen veel lager dan in 2001, terwijl in veel andere onderzochte landen de leesvaardigheid juist steeg. Nederland zakte af naar een 14e plek op de internationale ranglijst. Vandaar dat er ook met argusogen werd uitgekeken naar de nieuwste PIRLS-resultaten*, die op 16 mei 2023 naar buiten kwamen ^{(gegevens verzameld in 2021, PIRLS 2021)}.

In de in mei 2023 gepubliceerde Staat van het Onderwijs doet de onderwijsinspectie verslag van de huidige situatie in het onderwijs in Nederland.

Cor Verbeek heeft er kritisch naar gekeken en zet hieronder kort uiteen wat opvalt.

LOB is op veel vo-scholen nog een hoofdpijndossier: onduidelijkheid over wie wat moet doen, wat er überhaupt moet gebeuren binnen dit thema en veel administratiedrang. Maar waarvan weten we nu dat het werkt?“

In deze tijd zoeken docenten, mentoren en studieloopbaan- begeleiders naar allerlei manieren om contact te maken en verbinding te houden met hun studenten. De vragen die wij krijgen gaan vooral over hoe ik zorg dat mijn studenten erbij zijn en er bij blijven? Oftewel, hoe leer ik ze dat zij hun stem kunnen laten horen?

Waarom is de taalachterstand van de Turkse Meryem alleen maar groter geworden? Dat is toch vreemd? Want haar leerkracht heeft vier maanden geleden een goed gesprek gehad met haar vader en ze zouden thuis meer Nederlands met haar gaan praten. En hoe komt het dat de vader van de Syrische jongen Ahmed tijdens het oudergesprek alleen maar over zichzelf wilde vertellen in plaats van over de vele conflicten waar zijn zoon al een paar weken in verzeild raakt?

Aansluiten bij de capaciteiten van leerlingen. Dat klinkt logisch. Geen leraar is er tegen. Toch vindt het te weinig plaats in de lessen in het voortgezet onderwijs, zo constateert ook de Inspectie van het Onderwijs in de recent verschenen Monitor Leskwaliteit.

Onlangs was ik op een basisschool in Moerkapelle waar ik me verwonderde over de mooie teksten op de wanden. Allemaal gingen ze over het belang van lezen. En dan vooral het plezier ervan. Wauw! Overduidelijk dat deze school werk wil maken van leesbevordering in de school. Een keuze? Nee, ik denk een must voor iedere school.

Vaardigheden rond klanken en letters zijn een belangrijk onderdeel van geletterdheid van jonge kinderen.  Het is de basis voor het goed leren lezen en schrijven. In de kleuterperiode leggen we het fundament hiervoor door klankleer: het fonologisch en fonemisch bewustzijn.

Zelfregulerend leren is een zeer effectieve vorm van leren. Niet voor niets staat het als 'effectieve interventie' op de menukaart van het Nationaal Programma Onderwijs. Bij zelfregulerend leren passen leerlingen bij verschillende doelen en in allerlei contexten de leercirkel toe. Daardoor leren ze het leerproces aan te sturen en focus te ontwikkelen. 

In onze samenleving vormen woorden de sleutels voor taalbegrip en kennisoverdracht. Onze woordenschat is dan ook van groot belang voor het functioneren in de maatschappij. Een veel terugkomende vraag is hoe leerkrachten ervoor kunnen zorgen dat woordenschat wordt aangeleerd. Leerkrachten leggen namelijk de hele dag woorden uit, maar merken dat hun inspanning niet altijd tot de gewenste resultaten leiden. Maar wat werkt dan wel?

Het stellen van doelen is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, zowel voor leraren als leerlingen. Door het stellen van doelen wordt de focus van de les gelegd op specifieke leerdoelen en wordt de leerstof effectiever aangeboden. Hierdoor kan de leerling zich beter concentreren en is de kans groter dat hij of zij de leerstof daadwerkelijk begrijpt en onthoudt.

Over de taalvaardigheid bij leerlingen is al veel gezegd: de achteruitgang lijkt een feit, het probleem is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen en het is lastig om daar in het onderwijs grip op te krijgen. Bij alle vakken zie je vaak dat leerlingen denken de inhoud te begrijpen, maar dat ze hun antwoord niet goed kunnen formuleren als ze de stof zelf moeten uitleggen of er een vraag over moeten beantwoorden. De oorzaak? Veel leerlingen missen de algemene taalkennis en ‑vaardigheid om zich goed uit te drukken. 

Op het strand bij Makkum staat een groep volwassenen tegen elkaar aan te duwen en met zwaarden te zwaaien. Een interessant spektakel dat nieuwsgierige blikken uitlokt. Voor wie dichterbij durft te komen, wordt duidelijk dat hier sprake is van ‘professioneel vechten’. Deelnemers ervaren fysiek wat er gebeurt als ze allebei blijven duwen en wat als ze rustig en gecontroleerd andermans duwtje incasseren of zelfs verwelkomen.