Blog

Op het strand bij Makkum staat een groep volwassenen tegen elkaar aan te duwen en met zwaarden te zwaaien. Een interessant spektakel dat nieuwsgierige blikken uitlokt. Voor wie dichterbij durft te komen, wordt duidelijk dat hier sprake is van ‘professioneel vechten’. Deelnemers ervaren fysiek wat er gebeurt als ze allebei blijven duwen en wat als ze rustig en gecontroleerd andermans duwtje incasseren of zelfs verwelkomen.

Voor veel teamleiders en directeuren zijn de afgelopen jaren bijzonder intensief geweest: van lockdowns naar anderhalvemeterschool en van een steeds nijpender lerarentekort naar uit de pan rijzende kosten voor verwarming van de school. Tegelijkertijd vragen de NPO-plannen extra inspanningen. Je wilt wel interventies plannen en constant verbeteringen doorvoeren, maar komen die in de praktijk wel tot uitvoering? Want de praktijk blijkt nu vaak weerbarstiger dan de NPO-scan en de menukaart doen vermoeden. Hoe dek je je in tegen al die onzekerheden? En moet je dat eigenlijk wel willen?

Steeds vaker heb je kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond in je klas. Je wilt ook hen het beste onderwijs geven, zorgen dat ze kunnen meekomen, niet uitvallen. Soms merk je echter dat je zo’n kind en zijn ouders niet begrijpt en zij jou niet. Je weet niet waar het mis gaat, omdat je vaak niet weet wat je niet weet. Bovendien ben je bang om iets verkeerds te zeggen; je wilt het juist goed doen. Iedereen erkent het belang van aandacht en respect voor culturele verschillen, zeker in onderwijssituaties en juist ook in deze tijd van polarisatie. Maar hoe ga je in de praktijk om met de verschillende achtergronden van leerlingen en ouders op school?

De teamleden van de jonge Christelijke Basisschool AquaMarijn in Groningen zijn ambitieus. Ze wilden zichzelf en hun school verder ontwikkelen. Niet via een training, maar intensiever en meer passend bij hun speerpunt: lerende cultuur. Sommige teamleden waren al bekend met Lesson Study: een methode waarbij je samen met collega’s een goed doordachte les ontwerpt, een collega de les geeft en de anderen observeren. Omdat het team Lesson Study professioneel in wilden zetten, schakelden ze begin vorig schooljaar CPS in voor de begeleiding.

Een nieuw schooljaar, een nieuw begin. Tenminste, dat hoop ik dan maar. Er zijn tenslotte nog 9100 voltijds lerarenbanen in te vullen en, dat wordt vaak vergeten, ook nog 1100 fte aan directeursfuncties staat open. Niet gek dus dat voor een groot aantal scholen het jaar minder vrolijk begint.

Biesta: “Het gaat om de lastige vraag welke talenten goed leven en goed samenleven mogelijk maken.”

In ons werk op de scholen worden wij steeds vaker gevraagd om het goede gesprek te helpen voeren. Soms door het samen voor te bereiden, soms door als procesbewaker het gesprek in goede banen te leiden, waarbij de moeilijke passages niet worden geschuwd. Dit soort gesprekken noemen wij schurende gesprekken. Gesprekken waarbij je het oneens met elkaar mag zijn, het spannend is met als doel om elkaar beter te leren kennen of te leren van en met elkaar. Zoals in Deep Democracy een van de uitgangspunten is: je hebt elkaar nodig om betere luisteraars te worden.

Vorig schooljaar is het eindexamenbesluit aangepast. Deze aanpassingen vormen het formele sluitstuk van de verbeteringen die het voortgezet onderwijs via negen actielijnen heeft ingezet. Steeds meer scholen zetten hun NPO-gelden ook in op deze actielijnen om de toetskwaliteit en de kwaliteit van de schoolexamens te verbeteren. Maar wat betekent dit voor jou als docent, sectievoorzitter, examensecretaris of schoolleider?

Elke keer als er nieuws wordt aangekondigd over de opening of sluiting van de scholen (van lockdown tot ijsvrij), lijkt mijn Twitter-tijdlijn te ontploffen. Sommige scholen gingen nog niet open, anderen openden hun deuren later in verband met de veiligheid van leerlingen, collega’s én ouders. Op Twitter buitelden geïrriteerde ouders over elkaar heen. De berichten hadden allemaal ongeveer dezelfde strekking: het is volstrekt belachelijk dat de scholen dichtgaan én de scholen maken zich er gemakkelijk vanaf.  

In juni 2020 werd Ruud van Tergouw rector-bestuurder van het Rembrandt College in Veenendaal. De school zat toen middenin een intensief verbetertraject. Na een jaar hard werken heeft zijn school inmiddels weer het inspectieoordeel voldoende gekregen. Van Tergouw vertelt hoe het nu met de school en met het team gaat.

Veel collega’s zijn in het onderwijs naast de hectiek van vandaag, ook al bezig met het nieuwe schooljaar. Niet alleen daartoe genoodzaakt door het NPO, maar ook al vanwege formatie, huisvesting etc. Ik denk dat op alles wat we doen, of dat nou in de vakgroep, de bouw, het team, het mentorenteam, de afdeling of de school als geheel is, het altijd maar weer de vraag is: draagt wat we doen bij aan de visie die we op onze site hebben staan. Vandaag zou ik het meer concreet willen maken. Draagt eigenlijk alles wat je doet als (in)formeel leidinggevende ook bij aan jouw persoonlijke visie op onderwijs?

De coronacrisis houdt scholen nu al een jaar in de overlevingsstand. Hoe zorg je voor de uitvoering van beleid in de huidige uitzonderlijke situatie? Hoe maak je de omslag van crisisbeleid naar crisisbestendig beleid. Hoe krijg je zicht op wat er nog te doen staat? 

In het najaar van 2020 kwam een groep bestuurders, vanuit alle hoeken uit het land bij CPS bijeen om zich samen te buigen over het onderwerp Ethisch leiderschap. De groep bestuurders is divers, mannen en vrouwen, uit het primair, speciaal en voortgezet onderwijs, van éénpitters tot grote stichtingen met veel scholen.

“Als ik voor één leerling echt het verschil kan maken, is mijn jaar goed”, zei ik ooit in een kennismakingsgesprek met mijn nieuwe leidinggevende. Waar kwam mijn wens vandaan om echt het verschil te willen maken in het leven van de leerling? Mijn eigen brede interesses en veelzijdige kwaliteiten werden toen ik jong was negatief bestempeld als ‘middelmatig’. Er is echter helemaal niks mis met een ‘alleskunner’ zoals ik. Het leven is zelfs extra aangenaam doordat ik veel verschillende dingen kan en veel verschillende soorten mensen begrijp. Ik voelde mij echter niet gezien toen ik jong was, wist niet waar ik thuishoorde en was eigenlijk vergeefs opzoek naar mijn talent.