Gedichten in de klas
Iedereen, jong en oud, kan gedichten lezen, gedichten verzinnen of gedichten delen met anderen. En wanneer je samen met je leerlingen gedichten leest, zul je merken dat zij al heel snel begrijpen dat een gedicht andere kenmerken heeft dan de meeste andere soorten teksten, zoals rijm en de opmaak. Kinderen die vervolgens zelf een gedicht gaan schrijven, hebben al heel snel door hoe zij hun tekst er als een gedicht moeten laten uitzien.
Een van de leukste dingen aan het schrijven van gedichten is dat het niet uitmaakt hoe een gedicht eruitziet. Natuurlijk zijn er gedichten met strakke regels voor de vorm, denk bijvoorbeeld aan een haiku. En natuurlijk zitten veel gedichten vol met leuke en virtuoze woordvondsten. Maar het hóéft niet: juist in poëzie hoeven we ons geen zorgen te maken over allerlei schrijfconventies. Voor kinderen kan dit enorm bevrijdend werken.
Samen gedichten lezen
Wanneer je een aansprekend gedicht hebt uitgekozen, lees dit dan eerst zelf voor aan de klas. Laat de leerlingen ervaren hoe het is om naar een gedicht te luisteren, zonder vraag of opdracht erbij. Zorg ervoor dat je niet meteen helemaal in dat gedicht duikt en het gaat analyseren. Beter is het om leerlingen de tijd te geven hun eigen reactie te verwoorden, waarbij ze aangeven wat ze bij het gedicht voelen. Daarbij is er geen goed of fout.
Herhaling
Lees het gedicht meerdere malen voor. Zo kunnen de leerlingen de inhoud tot zich nemen en er misschien ook gevoelens, gedachten of associaties bij ontwikkelen. Daarna kun je het gedicht nogmaals (laten) voorlezen met een luisteropdracht, bijvoorbeeld:
- Waar in het gedicht hoor je rijm, alliteratie of herhaling?
- Hoor je de ‘melodie’ in het gedicht als ik het voorlees?
Bespreek dit vervolgens klassikaal. Als dat nog te lastig is, omdat bepaalde termen uitleg behoeven, kun je het denkproces heel goed modelen.
In een volgende opdracht kun je kinderen in tweetallen het gedicht (of een aantal gedichten) laten lezen. Laat hen zelf zoeken naar rijm, alliteratie en herhaling. Maar koppel er ook een wat meer inhoudelijke opdracht aan: bespreek met zijn tweeën wat jullie mooi vonden aan het gedicht, of waardoor jullie verrast waren.
Voordragen
Zorg dat gedichten niet alleen in geschreven vorm bestaan, maar laat ze klinken. Poëzie zit vol woordgrappen, woordspelingen, ritme, rijm. Een gedicht hardop voordragen én ernaar luisteren zijn minstens zo belangrijk als het stil lezen. Geef kinderen dus veel gelegenheid om gedichten (eigen gedichten, die van klasgenoten of die van een bekende dichter) voor te dragen. Geef daarbij inspiratie door een filmpje te tonen van een “echte” dichter die uit eigen werk voorleest. Bijvoorbeeld deze voordracht van Edward van de Vendel.
Gedichten schrijven is dichten in stappen
Door veel met poëzie bezig te zijn, leren leerlingen hun innerlijke poëzie kennen en herkennen. Leerlingen die veel gedichten lezen, willen ook vaak zelf aan de slag met het schrijven ervan.
Het schrijven van gedichten is een proces. Gedichten worden zelden in één keer helemaal voltooid tot een goed eindproduct. Leer je leerlingen dat ze kunnen schaven aan verschillende versies om zo hun gedicht te herschrijven en verbeteren. Bij het schrijven van gedichten kun de stappen volgen van het vijffasenmodel die beschreven staan in de CPS-publicatie Focus op het schrijfproces:
- Oriëntatiefase
- Opdrachtfase
- Schrijffase
- Revisiefase
- Publicatiefase
Download hier een korte uitwerking van het vijffasenmodel voor het schrijven van gedichten in de taalles.
Acht tips om te werken met gedichten in de klas
|
TIP 1: |
Geef elk kind een map waarin ze gedichten kunnen bewaren. Gedichten die ze lezen, en gedichten die ze zelf maken. |
|
TIP 2: |
Als kinderen weinig ervaring hebben met poëzie, begin dan met een gedicht dat een beetje grappig is en dat rijmt. |
|
TIP 3: |
Lees samen het gedicht hardop, in koor. Gedichten lenen zich erg goed om in koor gelezen te worden, omdat ze in een bepaald ritme en vaak op rijm geschreven zijn. |
|
TIP 4: |
Werk je thematisch, zoek dan gedichten die passen bij het thema waaraan je werkt. |
|
TIP 5: |
Leg zelf een collectie gedichten aan. Elk gedicht dat je tegenkomt en de moeite waard vindt, krijgt een plaats in je collectie. |
|
TIP 6: |
Zodra kinderen een idee hebben van wat een gedicht is en wat de kenmerken zijn, kun je hen vragen om zelf een gedicht te schrijven. |
|
TIP 7: |
Hang een aantal favoriete gedichten op posterformaat op in je klas. Zo komen kinderen op een informele manier in aanraking met poëzie. |
|
TIP 8: |
Variatie is ook belangrijk. Er zijn veel verschillende soorten gedichten in een veelheid van vormen. Zorg dus ook voor variatie in gedichten. |
Aan de slag met tekstbegrip
Gedichten lezen met leerlingen is fantastisch. De teksten zijn kort en roepen vragen op over de essentie van de tekst. Wat bedoelt de dichter hier eigenlijk? Maar ook: wat wil je dat je leerlingen uit zo’n tekst halen? Stof om uitgebreid over te praten en je leerlingen aan het woord te laten.
Wil je je verdiepen op de essentie van tekstbegrip? Wij begeleiden teams van leerkrachten die werk maken van een stevige doorgaande lijn: van begrijpend luisteren naar begrijpend lezen.
Kijk voor meer informatie op onze website of neem contact op met mij om de mogelijkheden te bespreken. Mijn gegevens vind je onder dit blog.
Plaats een reactie