Blog

Op verzoek van onderbouwteams of kinderopvangteams neem ik nogal eens een kijkje in peuter- of kleutergroepen. Bijvoorbeeld in het kader van een visietraject op het jonge kind of om adviezen te kunnen geven over hoe spel en spelend leren beter kunnen. Een ochtend observeren bij de kleuters. Wat is nou leuker dan dat?

^{Blog 3 - Oracy}
Op de gemiddelde basisschool krijgen kinderen maar weinig het woord. Ze antwoorden op een vraag en geven af en toe een spreekbeurt. Terwijl veel oefenen met mondelinge taalvaardigheid noodzakelijk is om goed te leren spreken en luisteren; vaardigheden die zorgen dat kinderen anderen beter begrijpen en zelf beter begrepen worden. Vaardigheden dus die noodzakelijk zijn voor goed functioneren in de samenleving. Bovendien helpt oefenen met mondelinge taalvaardigheid om kennis te verwerven. Vragen beantwoorden, presenteren of debatteren over de stof zorgt ervoor dat deze beter beklijft.

Biesta: “Het gaat om de lastige vraag welke talenten goed leven en goed samenleven mogelijk maken.”

In ons werk op de scholen worden wij steeds vaker gevraagd om het goede gesprek te helpen voeren. Soms door het samen voor te bereiden, soms door als procesbewaker het gesprek in goede banen te leiden, waarbij de moeilijke passages niet worden geschuwd. Dit soort gesprekken noemen wij schurende gesprekken. Gesprekken waarbij je het oneens met elkaar mag zijn, het spannend is met als doel om elkaar beter te leren kennen of te leren van en met elkaar. Zoals in Deep Democracy een van de uitgangspunten is: je hebt elkaar nodig om betere luisteraars te worden.

Van mijn buurmeisje Milou (6 jaar) heb ik een zelfontworpen uitnodiging gekregen voor een inloopochtend op haar school. Het is een basisschool waar gewerkt wordt met zelfleiderschap volgens de 7 gewoonten van Covey, de pedagogische leerlijn: ‘Leader in Me’. Mijn interesse is gewekt; dat zelfleiderschap bij kinderen klinkt nogal pretentieus. Ik ben nieuwsgierig hoe dat eruit ziet in de praktijk!

Sinds 1 augustus 2021 zijn er nieuwe wettelijke eisen voor bevordering van burgerschap in het onderwijs. Dit is natuurlijk uiterst interessant om met elkaar over te praten, te sparren en te discussiëren. Waar liggen de taken en verantwoordelijkheden voor scholen en waar liggen die van ouders? Feit is dat scholen nu aan het denken worden gezet: hoe gaan wij om met burgerschap? Iedere school moet concrete leerdoelen maken.

Thematisch werken (of taalonderwijs in verbinding) staat op dit moment volop in de belangstelling. Steeds meer basisscholen zoeken een alternatief voor de klassieke lessen begrijpend lezen en erkennen het belang van een geïntegreerde of thematische aanpak van taalonderwijs. Hierbij worden taaldoelen gekoppeld  aan wereldoriëntatie en ontstaat er een verbinding  binnen of tussen de verschillende vakken. Dus laten we stoppen met eenvoudige, arme teksten en invulbladen en beginnen met het bouwen aan een rijk netwerk waarbij wereldoriëntatie de basis voor taal en begrip vormt.

Sommige leerlingen hebben veel en uitgebreide instructie nodig. Andere gaan het liefst direct zelf aan de slag. Hoe zorg je voor een effectieve combinatie van docent- en leerlingsturing in de les? Hoe geef je een les vanuit didactisch oogpunt goed vorm? In dit kader hoor je regelmatig over instructiemethoden als EDI, ADI en IGDI. Wat zijn dat voor methoden en wanneer zet je welke in?

^{Blog 2 - Oracy}
Het is 1985. ‘Hoi, ik ben Miriam en ik doe mijn spreekbeurt over de gitaar’. Stilte. ‘De gitaar is een snaarinstrument met zes snaren’. Ik adem hoorbaar uit. Stilte. Slik. Ik krijg het warm en voel me een beetje duizelig. Met zachte stem zeg ik: ‘Het is een akkoordeninstrument.’ Terwijl ik dit blog schrijf heb ik een flashback naar dit spannende moment in groep 5. Ik voel dat alle ogen van de klas op mij zijn gericht. Ik kijk naar de grond. Ondanks een goede voorbereiding op papier heb ik een black-out. Ik wiebel van mijn ene been op het op het andere. Mijn adem stokt. Snel loop ik naar de gitaar die ik heb meegenomen. Ik houd hem hoog in de lucht, verdwijn erachter en zeg; ‘kijk, dit is hem’.

Zelfsturing is een voorwaarde om te kunnen leren en samenwerken. Met De Kleine Kapitein leren we leerkrachten en pedagogisch medewerkers om te herkennen op welke momenten van de dag leerlingen hun zelfsturingvaardigheden kunnen inzetten, en op welke momenten daar extra hulp bij nodig is. De training heeft een theoretische basis, maar daarna wordt er volop gewerkt met voorbeelden uit de eigen praktijk. Leerkrachten leren hoe zij in hun dagelijkse omgang met leerlingen, tijdens activiteiten, spel, spelletjes en routinemomenten aan zelfsturing kunnen werken.

Het is bedtijd. ‘Kom’, zeg ik, ‘dan lezen we nog even een verhaaltje voor je gaat slapen. Zo… (ik klap het boek dicht)… en nu is het verhaaltje afgelopen en uit. Ga jij maar eens lekker dromen!’

^{Blog 1 - Oracy}
‘Weet ik niet’ maar ook ‘dat vind ik nou eenmaal’ hoor je kinderen vaak zeggen. Maar wat weten ze niet? En waarom vinden ze wat ze vinden? Veel kinderen kunnen moeilijk verwoorden wat ze denken of voelen. Ook echt naar elkaar luisteren, de juiste vragen stellen, feiten en argumenten goed verwoorden en adequaat reageren is vaak lastig. Maar deze vaardigheden zijn wel heel belangrijk om bijvoorbeeld te kunnen uitleggen wat je niet snapt, om voor jezelf te kunnen opkomen en om een ruzie te kunnen uitpraten. Deze uitgebreide mondelinge taalvaardigheid noemen we Oracy.

Vorig schooljaar is het eindexamenbesluit aangepast. Deze aanpassingen vormen het formele sluitstuk van de verbeteringen die het voortgezet onderwijs via negen actielijnen heeft ingezet. Steeds meer scholen zetten hun NPO-gelden ook in op deze actielijnen om de toetskwaliteit en de kwaliteit van de schoolexamens te verbeteren. Maar wat betekent dit voor jou als docent, sectievoorzitter, examensecretaris of schoolleider?

“Markeer van hoofdstuk twee alle woorden waarvan je de betekenis niet kent”, vroeg de docent godsdienst van het Bonaventuracollege zijn brugklasleerlingen. Dat bleek beduidend meer markeringen op te leveren dan verwacht. Veel docenten overschatten de woordenkennis van leerlingen. Bij het Bonaventuracollege (mavo-havo-vwo) zijn de ogen sinds vorig jaar geopend en richten alle docenten zich actief op taalvaardigheid. “Want pas als leerlingen bij elk vak ondergedompeld worden in taal, zal hun taalvaardigheid toenemen”, meent Barbera van Haeften, sectievoorzitter en docent Nederlands.

De digitale vragenlijsten van Zien! zijn positief beoordeeld door de Commissie Testaangelegenheden Nederland (COTAN). Dat maakt Zien! al een kwalitatief goed instrument voor het volgen van de sociale emotionele ontwikkeling van je leerlingen. Sinds vorig jaar is er een koppeling vanuit het leerlingvolgsysteem van Zien! naar het programma van de 7 gewoonten van effectief leiderschap (Leader in Me voor PO). Dit  schooljaar gaan we een stap verder. Leerkrachten kunnen nu gebruik maken van specifieke en concrete handelingssuggesties per gewoonte. In dit blog lees je de mogelijkheden.