Blog

Voor veel teamleiders en directeuren zijn de afgelopen jaren bijzonder intensief geweest: van lockdowns naar anderhalvemeterschool en van een steeds nijpender lerarentekort naar uit de pan rijzende kosten voor verwarming van de school. Tegelijkertijd vragen de NPO-plannen extra inspanningen. Je wilt wel interventies plannen en constant verbeteringen doorvoeren, maar komen die in de praktijk wel tot uitvoering? Want de praktijk blijkt nu vaak weerbarstiger dan de NPO-scan en de menukaart doen vermoeden. Hoe dek je je in tegen al die onzekerheden? En moet je dat eigenlijk wel willen?

Leerlingen schrijven meer dan ooit. Een belangrijk deel van hun sociale communicatie verloopt schriftelijk via social media. Maar vraag je ze op school om een wat langere en formele tekst zoals een verslag of brief, dan zie je vaak onvoldoende structuur, kromme zinnen en stijlbreuken. Beter schrijfonderwijs is duidelijk gewenst. Deel daarvoor het schrijfproces op in stappen, geef leerlingen veel meer eigenaarschap over het leren schrijven en laat ze aan relevante teksten werken. Dan wordt leren schrijven niet alleen beter, maar ook makkelijker en leuker.

Steeds vaker heb je kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond in je klas. Je wilt ook hen het beste onderwijs geven, zorgen dat ze kunnen meekomen, niet uitvallen. Soms merk je echter dat je zo’n kind en zijn ouders niet begrijpt en zij jou niet. Je weet niet waar het mis gaat, omdat je vaak niet weet wat je niet weet. Bovendien ben je bang om iets verkeerds te zeggen; je wilt het juist goed doen. Iedereen erkent het belang van aandacht en respect voor culturele verschillen, zeker in onderwijssituaties en juist ook in deze tijd van polarisatie. Maar hoe ga je in de praktijk om met de verschillende achtergronden van leerlingen en ouders op school?

Jonge kinderen zijn gefascineerd door alles om zich heen. Nieuwe prikkels verwonderen hen en ze vinden het prachtig om anderen daarop te wijzen en erover ‘in gesprek’ te gaan. Ook als ze daar nog geen woorden voor hebben. Relaties tussen kinderen en volwassenen die responsief zijn – dus met veel interacties – vormen een sterke basis in de hersenen van een kind voor toekomstig leren en ontwikkelen. Je zou het het pingpong-principe kunnen noemen: het kind speelt de bal aan en de ouder of begeleider speelt hem weer terug.

De teamleden van de jonge Christelijke Basisschool AquaMarijn in Groningen zijn ambitieus. Ze wilden zichzelf en hun school verder ontwikkelen. Niet via een training, maar intensiever en meer passend bij hun speerpunt: lerende cultuur. Sommige teamleden waren al bekend met Lesson Study: een methode waarbij je samen met collega’s een goed doordachte les ontwerpt, een collega de les geeft en de anderen observeren. Omdat het team Lesson Study professioneel in wilden zetten, schakelden ze begin vorig schooljaar CPS in voor de begeleiding.

Een nieuw schooljaar, een nieuw begin. Tenminste, dat hoop ik dan maar. Er zijn tenslotte nog 9100 voltijds lerarenbanen in te vullen en, dat wordt vaak vergeten, ook nog 1100 fte aan directeursfuncties staat open. Niet gek dus dat voor een groot aantal scholen het jaar minder vrolijk begint.

^{Blog 7 - Oracy}
Mondelinge taalvaardigheid is ontzettend belangrijk: voor het leren lezen en schrijven, maar ook om te leren je te uiten, begrepen te worden en anderen te begrijpen. Natuurlijk praat ik veel met kinderen, heb ik groepsgesprekken en gebruik ik denksleutels om gesprekken met de (kleuter)klas te voeren. Maar wat de opbrengsten hiervan zijn, kan ik eigenlijk ook niet benoemen. Hoe ik dit kon veranderen, in mijn toch al overvolle lesagenda, was mij tot voor kort onduidelijk. Maar laatst ontdekte ik dat het voor de hand liggender én makkelijker is dan ik altijd had gedacht.

^{Blog 6 - Oracy}
Voor en tijdens de basisschoolleeftijd is de hersenontwikkeling van kinderen het grootst. Een aanzienlijk deel van die tijd zijn ze echter niet op school, maar thuis. Daar ligt dan ook een belangrijke rol in deze ontwikkeling. Je kunt als leerkracht nog zo hard je best doen om taal te stimuleren, het grootste effect bereik je als je met het thuisfront samenwerkt. Daarom gaat dit Oracy-blog over de rol van ouders bij de ontwikkeling van mondelinge taalvaardigheid.

_{Blog 5 - Oracy}
Vrijdag sta ik als invaller voor de klas van groep 7. Tijdens de pauze kijk ik met de klas naar een uitzending van het jeugdjournaal. Het journaal eindigt met een stelling: Het is leuk om een opvallende naam te hebben. Dit naar aanleiding van het nieuws dat het kind van Elon Musk de naam X AE A-XII heeft gekregen. Juist op het moment dat ik de stelling wil toelichten en daarover met de kinderen in gesprek wil gaan, staat een leerling op en loopt als vanzelfsprekend naar het bord. Het is Anna.

^{Blog 4 - Oracy}
Je kent het wel: een leerling met een veel te lange spreekbeurt waar geen kop of staart aan zit, een ander die tijdens zijn voordracht steeds afgeleid is of een leerling die tijdens een discussie veel te ver uitweidt. De overige leerlingen haken af, gaan kletsen en jij staat er met kromme tenen bij. Een verhaal goed opbouwen, op de tijd letten, geconcentreerd blijven: allemaal aspecten van een goede presentatie die kinderen moeten leren voor ze het kunnen. Maar hoe help je ze daarbij?

^{Blog 3 - Oracy}
Op de gemiddelde basisschool krijgen kinderen maar weinig het woord. Ze antwoorden op een vraag en geven af en toe een spreekbeurt. Terwijl veel oefenen met mondelinge taalvaardigheid noodzakelijk is om goed te leren spreken en luisteren; vaardigheden die zorgen dat kinderen anderen beter begrijpen en zelf beter begrepen worden. Vaardigheden dus die noodzakelijk zijn voor goed functioneren in de samenleving. Bovendien helpt oefenen met mondelinge taalvaardigheid om kennis te verwerven. Vragen beantwoorden, presenteren of debatteren over de stof zorgt ervoor dat deze beter beklijft.

Biesta: “Het gaat om de lastige vraag welke talenten goed leven en goed samenleven mogelijk maken.”

In ons werk op de scholen worden wij steeds vaker gevraagd om het goede gesprek te helpen voeren. Soms door het samen voor te bereiden, soms door als procesbewaker het gesprek in goede banen te leiden, waarbij de moeilijke passages niet worden geschuwd. Dit soort gesprekken noemen wij schurende gesprekken. Gesprekken waarbij je het oneens met elkaar mag zijn, het spannend is met als doel om elkaar beter te leren kennen of te leren van en met elkaar. Zoals in Deep Democracy een van de uitgangspunten is: je hebt elkaar nodig om betere luisteraars te worden.

Thematisch werken (of taalonderwijs in verbinding) staat op dit moment volop in de belangstelling. Steeds meer basisscholen zoeken een alternatief voor de klassieke lessen begrijpend lezen en erkennen het belang van een geïntegreerde of thematische aanpak van taalonderwijs. Hierbij worden taaldoelen gekoppeld  aan wereldoriëntatie en ontstaat er een verbinding  binnen of tussen de verschillende vakken. Dus laten we stoppen met eenvoudige, arme teksten en invulbladen en beginnen met het bouwen aan een rijk netwerk waarbij wereldoriëntatie de basis voor taal en begrip vormt.