Formatief toetsen is meer dan alleen toetsen. Het is een manier van lesgeven. Dit proces wordt soms ook formatief evalueren of formatief handelen genoemd. Eerst stel je vast wat het doel is van de les. Daarna maak je met een toets zichtbaar wat al geleerd is. Op basis daarvan neem je een beslissing over het gevolg: wat is er nog te leren? Deze stappen blijf je herhalen en kun je doen als docent, maar ook als leerling. Door het lesprogramma op deze manier te koppelen aan het doel en aan wat al geleerd is, neem je betere beslissingen over het leerproces.
Met formatief toetsen stuur je het leerproces, met feedback worden leerlingen daarin meegenomen. Deze feedback is pas effectief als leerlingen de informatie begrijpen en gebruiken om te leren. Binnen de formatieve cyclus (zie afbeelding hieronder) geef je met drie specifieke vormen van feedback informatie over het leerproces van de leerling:
Met formatief toetsen maak je niet alleen zichtbaar wat leerlingen geleerd hebben, maar vooral wat zij nog moeten leren. Je toetst dus om te leren. Dit kan met een oefentoets, maar bijvoorbeeld ook met een klassikaal vraaggesprek, een opdracht of een digitale quiz. Het gevolg van zo’n toets bepaalt of je formatief bezig bent.
Lessen kun je effectiever organiseren als je weet wat het doel is, waar iedereen staat en wat er nog moet gebeuren. Formatief toetsen maakt differentiëren dus makkelijker. Ook activeert en motiveert het leerlingen: ze denken vaak zelf mee over de doelen, waar ze staan en waar ze naartoe willen werken.
Wil je weten hoe je formatief toetsen kunt toepassen in jouw lessen? In onze training leer je de technieken en vaardigheden. De training kan bij CPS in Amersfoort of bij jou op school. In het boek Formatief toetsen in de les staan concrete toepassingen om formatief aan de slag te gaan.
Formatief toetsen in de les - Toetsen van het leren, om te leren
Auteur(s):Meike Berben, Roel Vos, Joke Koopman
3e druk, 2022
Wil jij weten hoe je formatief toetsen kunt toepassen in jouw lessen? In Formatief toetsen in de les introduceren de auteurs een model van formatief toetsen, om dit cyclische proces zichtbaar te maken en om te kunnen gebruiken bij het ontwerpen van jouw lessen.
Deze trainingen kunnen ook op school worden uitgevoerd.
In het boek ‘formatief toetsen in de les, toetsen van het leren om te leren’ beschrijven we praktische voorbeelden, stappenplannen en werkvormen om formatief toetsen toe te passen. In de nieuwe 2e druk hebben wij de antwoorden op een aantal veelgestelde vragen verduidelijkt. Als voorproefje geef ik je bij vijf vragen alvast een kort en iets langer antwoord.
Hoe pas je formatief toetsen toe in een les? Deze vraag bespreek ik vaak met docenten die zoeken naar een manier om het leren van hun leerlingen beter zichtbaar te maken. Zij proberen daarmee hun lessen effectiever te kunnen organiseren, beter te kunnen differentiëren of hun leerlingen meer te activeren en motiveren. CPS heeft een model ontwikkeld dat het toepassen van formatief toetsen in de les kan ondersteunen.
‘Er wordt te veel bij ons in de opleiding getoetst’. Dat krijg ik vaak als antwoord op de vraag wat de urgentie is van een training formatief toetsen. De overvolle toets- en examenprogramma’s leiden tot hoge werkdruk van de leraren in het mbo. En dat is niet alleen door alle correctietijd. Het voldoen aan alle kwaliteitseisen voor toetsing en examinering levert ook de nodige werkstress op. Bovendien slokken al die toetsen veel van de onderwijstijd op.
Wij staan voor je klaar!
