Drie stappen voor betere teamleiders en middenmanagers in het onderwijs

Clarien Veltkamp - 29 januari 2018

Ik vond het een interessante vergelijking om eens over door te denken. Boven de middenmanager staat de schoolleiding, onder hem de leraar. In dat perspectief is de middenmanager dus inderdaad een soort van laag tussen twee biscuitjes in.

Choco Prince

De twee biscuitlagen zorgen voor de stevigheid. Ze zijn opvallend en zichtbaar. Dit geldt ook voor de docenten en directie in de school. De directie treedt naar buiten, zet de onderwijskundige lijnen uit en maakt het beleid. En de docenten geven invulling aan de dagelijkse gang van zaken binnen de school, verzorgen de lessen, hebben de contacten met leerlingen en hun ouders. De tussenlaag is bij de eerste aanblik wat minder zichtbaar. Maar het is juist die tussenlaag die de biscuitlagen smaak geeft en bij elkaar houdt. Probeer je zo'n biscuitje los te maken, dan blijft er altijd een deel van de crème aan hangen. De tussenlaag is namelijk flexibel, buigt mee, is in staat zich te conformeren aan het bovenste, maar ook aan het onderste biscuit.

De meeste middenmanagers of teamleiders zullen de neiging hebben om niet als een flexibele tussenlaag gezien te willen worden. Ze willen zich profileren om te kunnen worden gezien als een persoon in de basis, die stevigheid en zekerheid biedt.

Een vak met competenties

Toch ben ik van mening dat we de rol van middenmanager op zichzelf ook gewoon als een volwaardige functie moeten beschouwen. Het werk van de middenmanager heeft zich de afgelopen tien jaar ontwikkeld van een coördinerende taak binnen een afdeling naar de functie van integraal leidinggevende van een groep van leraren die samen verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van de lesinhoud en begeleiding van leerlingen in een afdeling van de school. Hierdoor kreeg de middenmanager een brugfunctie tussen de strategische plannen van de top en de dagelijkse realiteit op de werkvloer. En daardoor kwam er een veel grotere nadruk te liggen op sturing en persoonlijk leiderschap.

Onderzoek leert wat effectieve middenmanagers doen. De middenmanager:

• herkent de kwaliteiten van zijn docenten en zet die in;
• maakt teamleden mede-eigenaar van teamdoelen;
• vertoont faciliterend gedrag en staat midden in de afdeling;
• zorgt voor veiligheid en structuur;
• komt afspraken met docenten na;
• geeft feedback aan docenten over het nakomen van teamafspraken en resultaten van leerlingen;
• vertaalt een directieopdracht naar het team

Drie stappen voor betere middenmanagers
   

1. Maak een plan voor het ontwikkelen van de competenties

   Je bent niet zomaar middenmanager, maar ontwikkelt hiertoe specifieke competenties en vaardigheden verwoord in het schoolleidersregister PO en het beroepsprofiel VO, waarin ook de middenmanagers gezien worden als schoolleider. Bij CPS hebben we om die reden een opleiding Basisvaardigheden voor Middenmanagers ontwikkeld. Die telt mee voor je schoolleidersregister en beroepsprofiel en door onze samenwerking met de  Marnixacademie is die investering ook al een eerste stap met vrijstelling en studiepunten voor de opleiding tot schoolleider. Je krijgt in deze leergang de basiskennis over teamontwikkeling, planvorming, kwaliteitszorg, gesprekscyclus etc.  
      

2. Maak de rol van middenmanager in de school expliciet

   Veel teamleiders zitten nog maar kort in hun functie en hebben nog weinig ervaring met hun nieuwe takenpakket, of doen het allang maar hebben “er nooit voor geleerd”. Docenten zien de middenmanager soms als “omhooggevallen collega”, terwijl de directie het moeilijk vindt om hen “los te laten”. En dan is er nog die altijd durende tijdsdruk! 
        

3. Zorg voor een duidelijke lijn met schooldoelen en wakker de kwaliteiten van je teamleden aan

   Laat de middenmanager zijn werk doen op weg naar beter resultaat midden in de organisatie. In de praktijk blijkt dat middenmanagers nog moeite hebben met het planmatig en cyclisch sturen van hun team en dat hun leraren zich nog geen eigenaar voelen van de teamdoelen. Ook is er nog onvoldoende koppeling tussen de teamdoelen en de onderwerpen die in de gesprekscyclus met de leraren worden besproken.

Zo ontwikkelt de middenmanager in de school zich tot een smaakvolle tussenlaag …  mmm!

Dit blog kwam tot stand in samenwerking met Amber Hiemstra – van Dijk, middenmanager Dorenweerd College