Blog

In de in mei 2023 gepubliceerde Staat van het Onderwijs doet de onderwijsinspectie verslag van de huidige situatie in het onderwijs in Nederland.

Cor Verbeek heeft er kritisch naar gekeken en zet hieronder kort uiteen wat opvalt.

Waarom is de taalachterstand van de Turkse Meryem alleen maar groter geworden? Dat is toch vreemd? Want haar leerkracht heeft vier maanden geleden een goed gesprek gehad met haar vader en ze zouden thuis meer Nederlands met haar gaan praten. En hoe komt het dat de vader van de Syrische jongen Ahmed tijdens het oudergesprek alleen maar over zichzelf wilde vertellen in plaats van over de vele conflicten waar zijn zoon al een paar weken in verzeild raakt?

Steeds vaker heb je kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond in je klas. Je wilt ook hen het beste onderwijs geven, zorgen dat ze kunnen meekomen, niet uitvallen. Soms merk je echter dat je zo’n kind en zijn ouders niet begrijpt en zij jou niet. Je weet niet waar het mis gaat, omdat je vaak niet weet wat je niet weet. Bovendien ben je bang om iets verkeerds te zeggen; je wilt het juist goed doen. Iedereen erkent het belang van aandacht en respect voor culturele verschillen, zeker in onderwijssituaties en juist ook in deze tijd van polarisatie. Maar hoe ga je in de praktijk om met de verschillende achtergronden van leerlingen en ouders op school?

Een nieuw schooljaar, een nieuw begin. Tenminste, dat hoop ik dan maar. Er zijn tenslotte nog 9100 voltijds lerarenbanen in te vullen en, dat wordt vaak vergeten, ook nog 1100 fte aan directeursfuncties staat open. Niet gek dus dat voor een groot aantal scholen het jaar minder vrolijk begint.

Biesta: “Het gaat om de lastige vraag welke talenten goed leven en goed samenleven mogelijk maken.”

In ons werk op de scholen worden wij steeds vaker gevraagd om het goede gesprek te helpen voeren. Soms door het samen voor te bereiden, soms door als procesbewaker het gesprek in goede banen te leiden, waarbij de moeilijke passages niet worden geschuwd. Dit soort gesprekken noemen wij schurende gesprekken. Gesprekken waarbij je het oneens met elkaar mag zijn, het spannend is met als doel om elkaar beter te leren kennen of te leren van en met elkaar. Zoals in Deep Democracy een van de uitgangspunten is: je hebt elkaar nodig om betere luisteraars te worden.

Vorig schooljaar is het eindexamenbesluit aangepast. Deze aanpassingen vormen het formele sluitstuk van de verbeteringen die het voortgezet onderwijs via negen actielijnen heeft ingezet. Steeds meer scholen zetten hun NPO-gelden ook in op deze actielijnen om de toetskwaliteit en de kwaliteit van de schoolexamens te verbeteren. Maar wat betekent dit voor jou als docent, sectievoorzitter, examensecretaris of schoolleider?

In het najaar van 2020 kwam een groep bestuurders, vanuit alle hoeken uit het land bij CPS bijeen om zich samen te buigen over het onderwerp Ethisch leiderschap. De groep bestuurders is divers, mannen en vrouwen, uit het primair, speciaal en voortgezet onderwijs, van éénpitters tot grote stichtingen met veel scholen.

'Eerst moeten de leerlingen lekker in hun vel zitten'. Deze kop uit 2020 bij de start van het nieuwe schooljaar in de Trouw is nog steeds actueel. We treffen op veel scholen een situatie aan waarin alle energie gericht is op het wegwerken en voorkomen van leerachterstanden. We weten dat dit ten koste kan gaan van het welbevinden van leerlingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we steeds vaker de klacht horen dat de motivatie van de leerlingen ver te zoeken is. 

In deze vlog neemt Cor Verbeek je mee in het nadenken over hoe je focus houdt in onze wereld vol verleiding en afleiding. Hoe lukt het ons om dat werk te leveren waar we trots op zijn, waar we ons voor willen inzetten, waar we indruk mee maken op het leven en leren van onze leerlingen?

Scholen worden uitgedaagd opbrengstgericht te werken, resultaten tellen immers. Resultaten zijn echter meer dan alleen cijfers: het gaat om kwalificeren, socialiseren en persoonsvorming.

Er zijn tegenwoordig talloze digitale middelen beschikbaar die het lesgeven en leren kunnen vergemakkelijken of verbeteren. Het toepassen van ICT is echter geen trucje, dat automatisch leidt tot een betere les. Het werkt pas als er digitale didactiek van wordt gemaakt. De keuze voor de inzet van ICT hangt af van het didactische doel dat je als docent met een bepaalde lessituatie wil bereiken. Uitgangspunt daarbij is dat ICT een middel is, en dus geen doel op zich.

We zitten er midden in. Althans, zo schijnt het. Het is een vreemde gewaarwording. Midden in een crisis zitten. Een abstract fenomeen en tegelijkertijd ook heel sterk in zijn nabijheid. Een crisis die, anders dan bijvoorbeeld een bankencrisis, zich op verschillende manieren laat voelen

Het schooljaar is begonnen; een natuurlijk moment voor een (eerste) gesprek met je mentorleerlingen. Ook zullen binnenkort de gesprekken over de eerste resultaten weer gaan starten. Hoe voer je als mentor nu zodanig het gesprek zodat het daadwerkelijk iets oplevert voor de leerling?  

Dit hoorde ik een vmbo-docent zeggen en het was niet de eerste keer dat mij deze verzuchting ter ore kwam. Maar waarom? Het inspectierapport 'De staat van het onderwijs' (april 2019) spreekt over toekomstbestendig onderwijs. Leerlingen moeten goed worden voorbereid op hun plek in de maatschappij en hun beroepskeuze. Zeker nu het aantal schoolverlaters in het mbo weer stijgt is dit uiterst belangrijk. Ook wordt opgemerkt dat de prestatiemotivatie van leerlingen (te) laag is, onder andere door weinig autonomie en te weinig uitdaging. Daarnaast onderstreept de inspectie  het belang  om tot een betere verbinding tussen onderwijsvisie en schoolexamen te komen en een zorgvuldig opgesteld en uitgevoerd PTA.