Sluiten

Zoeken in de website

Empathie; jong geleerd is oud gedaan!

Empathie; jong geleerd is oud gedaan!

Over eerst begrijpen en dan begrepen worden.

Wij nuchtere Hollanders roepen nogal eens; ‘Empathie, dat heb je of dat heb je niet’. Anders gezegd; empathie is een karaktereigenschap die je iemand niet kunt aanleren. Wetenschappers die uitvoerig onderzoek hebben gedaan naar de ontwikkeling van empathie zien dat net even anders. Zij spreken over een vaardigheid die je wel degelijk kunt ontwikkelen.

Psycholoog prof. Daniel Goleman (Emotional Intelligence, 1995), noemt dat het empathisch vermogen van de mens behoort tot de basisuitrusting van onze hersenen. Empathisch vermogen is van doorslaggevend belang voor succes in relaties en werk én voor ons lichamelijk welbevinden. Slechts 2 procent van de bevolking is niet in staat empathie te ontwikkelen. Psycholoog prof. Jamil Zaki, (the War of Kindness, 2019), betoogt dat empathie werkt als een spier die groter en sterker wordt door oefening. Zaki omschrijft empathie als ‘het begrijpen dat andermans wereld net zo waar en net zo echt kan zijn als jouw wereld’. 

Hoe ontwikkel je empathie? 

Een praktijkvoorbeeld van een basisschool waar ik heb gewerkt;

Sophie; ‘Juf, Banu doet echt superonaardig de hele tijd’.
Banu staat er beteuterd bij.
De leerkracht reageert; ‘Sophie, kijk eens goed naar Banu en vertel haar eens wat je ziet’.
Sophie kijkt onderzoekend naar Banu.
Dan zegt ze; ‘Banu, ik zie dat je ogen een beetje verdrietig kijken’.
Banu begint te huilen en zegt; ‘Ik wil ook op de tweelingfiets rijden, maar dat mag ik nooit’.
De leerkracht reageert; ‘Dus je voelt je verdrietig.’ Banu knikt.
‘Sophie, waarom deed Banu onaardig?’

Empathie ligt ten grondslag aan zo ongeveer alles wat een maatschappij doet functioneren: vertrouwen, samenwerken, liefde en liefdadigheid. Een weinig ontwikkeld inlevingsvermogen is een van de hoofdbestanddelen van maatschappelijke problemen: oordelen en vooroordelen, misdaad en geweld. Onderwijs leert leerlingen een betrokken en respectvolle houding aan ten opzichte van anderen in onze samenleving. En dat begint op de basisschool. 

Het ontwikkelen van empathie met de 7 gewoonten 

Aandacht voor empathie is burgerschapsvormend en toekomstgericht, empathie staat in de top 3 van meest essentiële competenties voor toekomstige beroepen (Nationale Beroepengids, 2016). Stephen Covey schreef al in de jaren ’80 over het belang van wederzijds begrip. Hij ontwikkelde een frame van 7 Gewoonten waarin empathie een belangrijke plaats inneemt. Empathisch luisteren is volgens Covey een vaardigheid die je leert door regelmatig oefenen. Basisscholen die werken volgens de 7 Gewoonten noemen we ‘Leader in Me’-scholen. Nederland is inmiddels meer dan 100 ‘Leader in Me’- scholen rijk en dit aantal groeit gestaag. 

Luisteren met je oren, je ogen en je hart

Inlevingsvermogen ontwikkel je in sociale situaties vanaf peuter- en kleuterleeftijd. Leerlingen leren op een ‘Leader in Me’-school dat je niet alleen luistert met je oren, maar ook met je ogen en je hart. Luisteren doe je met de intentie om de ander eerst goed te begrijpen voordat je zelf reageert. Daarvoor is nodig dat je goed naar je eigen oren, ogen en hart leert luisteren. De kapstok van de 7 Gewoonten helpt leerlingen ook om zelfstandiger te worden, initiatief te nemen, te plannen, doelen en prioriteiten te stellen, om te gaan met emoties, rekening te houden met de ander, conflicten op te lossen en te zoeken naar creatieve oplossingen. En dat alles planmatig en doelgericht. 

De 7 Gewoonten zijn tijdloos en universeel en uitermate geschikt om kinderen goed voor te bereiden op onze veeleisende samenleving. Er is nog weinig expliciete aandacht voor empathie in reguliere schoolcurricula terwijl het juist zo belangrijk is. 

 
Meer weten over de 7 gewoonten en
The Leader in Me?
 

   

Plaats een reactie

Over de auteur

Miriam op de Beek 2022.jpg

Miriam Op de Beek

Miriam is gecertificeerd trainer en begeleider van scholen die een The Leader in Me-school willen worden of trainingen willen volgen in de 7 gewoonten van Stephen Covey. Daarnaast heeft Miriam veel ervaring op het gebied van gehoor-, stem- en taalontwikkeling en is ze leercoach expert.

Bekijk profiel

De CPS Nieuwsbrief: Gratis inspiratie, kennis en updates

Ontvang 1x in de zes weken de nieuwste blogs met tips en waardevolle kennis, nieuwtjes, artikelen, ebooks en inzichten automatisch in uw mailbox.

Meld mij aan