Daar sta je dan….
Over het sociaal-emotionele domein van Oracy
Blog 5 - Oracy
Vrijdag sta ik als invaller voor de klas van groep 7. Tijdens de pauze kijk ik met de klas naar een uitzending van het jeugdjournaal. Het journaal eindigt met een stelling: Het is leuk om een opvallende naam te hebben. Dit naar aanleiding van het nieuws dat het kind van Elon Musk de naam X AE A-XII heeft gekregen. Juist op het moment dat ik de stelling wil toelichten en daarover met de kinderen in gesprek wil gaan, staat een leerling op en loopt als vanzelfsprekend naar het bord. Het is Anna.
Ik twijfel even wat te doen maar niemand lijkt op te kijken van wat er gebeurt. Anna benoemt de stelling nog eens en checkt de meningen in de groep. Ze bevraagt een aantal leerlingen over hun mening. ‘Ben jij het hiermee wel of niet eens? Waarom ben je het wel of niet eens? Geldt de stelling ook voor jou?’ Ze luistert nauwkeurig, vat soms samen en vraagt dan door of vraagt een andere leerling hoe deze dat ziet. Ze leidt de gesprekken en de kinderen kijken aandachtig naar elkaar en naar Anna. Tot slot loopt ze weer naar haar tafel en ruimen zij en haar klasgenoten de spullen van het eten en drinken op. Het was een fijn en waardevol gesprek, dat eigenlijk maar vijf minuten duurde. Ik merk duidelijk dat ze dit vaker zo hebben gedaan.
Na de les zeg ik tegen Anna dat ik het erg knap vond hoe zij het gesprek leidde voor de groep. Dat ze vol vertrouwen over kwam, goede vragen stelde en haar mening achterwege liet.
Anna kijkt mij aan en vertelt een beetje verlegen: ‘Een paar maanden geleden hoorde ik dat ik een spreekbeurt moest gaan houden. Ik vond dat erg spannend en om alvast te wennen aan voor een groep staan, mag ik van de juf sindsdien op vrijdag na het kijken van het jeugdjournaal de stelling bespreken met de klas. Ik begon het steeds leuker te vinden en mijn spreekbeurt vond ik laatst niet eens meer zo spannend’. Verbaasd kijk ik haar aan. Op deze manier kreeg Anna dus spreekruimte voor de klas en was ze aan het oefenen voor haar spreekbeurt.
Oefenen binnen bestaande lessen
Hoe zorg jij ervoor dat je leerlingen voldoende zelfvertrouwen ontwikkelen om te durven spreken voor of in de groep? Op welke manier leer je ze goed luisteren en reageren op wat anderen zeggen of non-verbaal laten zien? Uit het voorbeeld blijkt dat hiermee oefenen geen extra lestijd hoeft te kosten. Als je als leerkracht zelf wat vaker een stap achteruit zet en je leerlingen het woord geeft, blijken er veel oefenmogelijkheden te bestaan in alles wat je al aanbiedt in de klas.
Leerlijn Oracy
Je goed kunnen uiten en adequaat reageren op anderen is van groot belang voor het zelfvertrouwen van kinderen. Om deze mondelinge taalvaardigheid (Oracy) te stimuleren is planmatig en samenhangend beleid nodig: een duidelijke en doorgaande leerlijn. CPS heeft in samenwerking met de Universiteit van Cambridge de Oracy-leerlijn ontwikkeld. Het raamwerk van die leerlijn bestaat uit vier domeinen die van belang zijn voor een goede mondelinge taalvaardigheid:
- fysiek
- linguïstisch
- cognitief
- sociaal-emotioneel
Sociaal-emotioneel
In dit blog gaf ik al een voorbeeld van het ontwikkelen van het sociaal-emotionele domein. Voor een prettig gesprek, een respectvolle discussie en een waardevol debat zijn verschillende vaardigheden nodig. Bijvoorbeeld: op het juiste moment het woord nemen en dat niet te vaak of juist te weinig doen, anderen aanmoedigen tot spreken, een mening durven geven, vragen stellen, actief luisteren, goed reageren, enzovoort. Je leert dit door hier veel en gericht mee te oefenen. De leerlijn Oracy en het bewust creëren van spreekruimte voor leerlingen helpen hierbij. De adviseurs van CPS kunnen je hier alles over vertellen.
Twee lesideeën
Voor het stimuleren van het sociaal- emotionele aspect binnen mondelinge taalvaardigheid vind je hierbij twee lesideeën die je direct al toe kunt passen in je klas. Ik zie, ik zie wat jij niet ziet. en Begrijp je wat ik bedoel?
Meer weten?
Wil je meer weten over Oracy? In de vorige vier blogs ging het over Oracy algemeen en over het fysieke domein, het linguïstische domein en het cognitieve domein. Het volgend en laatste Oracy-blog gaat over de rol van ouders bij de ontwikkeling van mondelinge taalvaardigheid. Wil je zeker weten dat je geen blog mist, geef je dan op voor de CPS Nieuwsbrief.
- Meer informatie vind je in het e-book Oracy.
- Een sprekende animatie over Oracy staat op www.cps.nl/oracy.
- Wil je weten wat Oracy voor jouw leerlingen en jouw school kan betekenen? We geven graag een korte persoonlijke presentatie.
Tekst: Arjan de Lange in samenwerking met Babet Beune, BaBetter Tekst & Communicatie
Plaats een reactie