Blog

In de in mei 2023 gepubliceerde Staat van het Onderwijs doet de onderwijsinspectie verslag van de huidige situatie in het onderwijs in Nederland.

Cor Verbeek heeft er kritisch naar gekeken en zet hieronder kort uiteen wat opvalt.

Op het strand bij Makkum staat een groep volwassenen tegen elkaar aan te duwen en met zwaarden te zwaaien. Een interessant spektakel dat nieuwsgierige blikken uitlokt. Voor wie dichterbij durft te komen, wordt duidelijk dat hier sprake is van ‘professioneel vechten’. Deelnemers ervaren fysiek wat er gebeurt als ze allebei blijven duwen en wat als ze rustig en gecontroleerd andermans duwtje incasseren of zelfs verwelkomen.

Voor veel teamleiders en directeuren zijn de afgelopen jaren bijzonder intensief geweest: van lockdowns naar anderhalvemeterschool en van een steeds nijpender lerarentekort naar uit de pan rijzende kosten voor verwarming van de school. Tegelijkertijd vragen de NPO-plannen extra inspanningen. Je wilt wel interventies plannen en constant verbeteringen doorvoeren, maar komen die in de praktijk wel tot uitvoering? Want de praktijk blijkt nu vaak weerbarstiger dan de NPO-scan en de menukaart doen vermoeden. Hoe dek je je in tegen al die onzekerheden? En moet je dat eigenlijk wel willen?

Steeds vaker heb je kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond in je klas. Je wilt ook hen het beste onderwijs geven, zorgen dat ze kunnen meekomen, niet uitvallen. Soms merk je echter dat je zo’n kind en zijn ouders niet begrijpt en zij jou niet. Je weet niet waar het mis gaat, omdat je vaak niet weet wat je niet weet. Bovendien ben je bang om iets verkeerds te zeggen; je wilt het juist goed doen. Iedereen erkent het belang van aandacht en respect voor culturele verschillen, zeker in onderwijssituaties en juist ook in deze tijd van polarisatie. Maar hoe ga je in de praktijk om met de verschillende achtergronden van leerlingen en ouders op school?

Jonge kinderen zijn gefascineerd door alles om zich heen. Nieuwe prikkels verwonderen hen en ze vinden het prachtig om anderen daarop te wijzen en erover ‘in gesprek’ te gaan. Ook als ze daar nog geen woorden voor hebben. Relaties tussen kinderen en volwassenen die responsief zijn – dus met veel interacties – vormen een sterke basis in de hersenen van een kind voor toekomstig leren en ontwikkelen. Je zou het het pingpong-principe kunnen noemen: het kind speelt de bal aan en de ouder of begeleider speelt hem weer terug.

Een nieuw schooljaar, een nieuw begin. Tenminste, dat hoop ik dan maar. Er zijn tenslotte nog 9100 voltijds lerarenbanen in te vullen en, dat wordt vaak vergeten, ook nog 1100 fte aan directeursfuncties staat open. Niet gek dus dat voor een groot aantal scholen het jaar minder vrolijk begint.

Op verzoek van onderbouwteams of kinderopvangteams neem ik nogal eens een kijkje in peuter- of kleutergroepen. Bijvoorbeeld in het kader van een visietraject op het jonge kind of om adviezen te kunnen geven over hoe spel en spelend leren beter kunnen. Een ochtend observeren bij de kleuters. Wat is nou leuker dan dat?

Sinds 1 augustus 2021 zijn er nieuwe wettelijke eisen voor bevordering van burgerschap in het onderwijs. Dit is natuurlijk uiterst interessant om met elkaar over te praten, te sparren en te discussiëren. Waar liggen de taken en verantwoordelijkheden voor scholen en waar liggen die van ouders? Feit is dat scholen nu aan het denken worden gezet: hoe gaan wij om met burgerschap? Iedere school moet concrete leerdoelen maken.

Zelfsturing is een voorwaarde om te kunnen leren en samenwerken. Met De Kleine Kapitein leren we leerkrachten en pedagogisch medewerkers om te herkennen op welke momenten van de dag leerlingen hun zelfsturingvaardigheden kunnen inzetten, en op welke momenten daar extra hulp bij nodig is. De training heeft een theoretische basis, maar daarna wordt er volop gewerkt met voorbeelden uit de eigen praktijk. Leerkrachten leren hoe zij in hun dagelijkse omgang met leerlingen, tijdens activiteiten, spel, spelletjes en routinemomenten aan zelfsturing kunnen werken.

Elke keer als er nieuws wordt aangekondigd over de opening of sluiting van de scholen (van lockdown tot ijsvrij), lijkt mijn Twitter-tijdlijn te ontploffen. Sommige scholen gingen nog niet open, anderen openden hun deuren later in verband met de veiligheid van leerlingen, collega’s én ouders. Op Twitter buitelden geïrriteerde ouders over elkaar heen. De berichten hadden allemaal ongeveer dezelfde strekking: het is volstrekt belachelijk dat de scholen dichtgaan én de scholen maken zich er gemakkelijk vanaf.  

In het najaar van 2020 kwam een groep bestuurders, vanuit alle hoeken uit het land bij CPS bijeen om zich samen te buigen over het onderwerp Ethisch leiderschap. De groep bestuurders is divers, mannen en vrouwen, uit het primair, speciaal en voortgezet onderwijs, van éénpitters tot grote stichtingen met veel scholen.

In deze vlog neemt Cor Verbeek je mee in het nadenken over hoe je focus houdt in onze wereld vol verleiding en afleiding. Hoe lukt het ons om dat werk te leveren waar we trots op zijn, waar we ons voor willen inzetten, waar we indruk mee maken op het leven en leren van onze leerlingen?

Ouders in de school: voor de eerste lockdown was dit de normaalste zaak van de wereld. Een moeder die ‘s ochtends nog even een werkblad bekijkt met haar zoon, een vader die nog even een vraag stelt aan de leerkracht: dit gebeurt al een tijd niet meer. Al een half jaar zwaaien ouders hun kinderen uit op het schoolplein. 

Scholen worden uitgedaagd opbrengstgericht te werken, resultaten tellen immers. Resultaten zijn echter meer dan alleen cijfers: het gaat om kwalificeren, socialiseren en persoonsvorming.